Chất thải Thông Thường Bao Gồm Những Gì? Phân Loại và Tầm Quan Trọng Trong Địa Kỹ Thuật Môi Trường

Trong bối cảnh công nghiệp hóa và đô thị hóa ngày càng phát triển, việc quản lý và xử lý chất thải trở thành một thách thức môi trường cấp bách. Để giải quyết hiệu quả vấn đề này, việc hiểu rõ các loại chất thải, đặc biệt là Chất Thải Thông Thường Bao Gồm những gì, là nền tảng cốt yếu. Sự phân loại chính xác không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình xử lý mà còn góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa, các loại chất thải thông thường, nguồn phát sinh, tác động, trách nhiệm quản lý theo pháp luật, và vai trò của địa kỹ thuật môi trường trong việc xử lý hiệu quả loại chất thải này.

Chất Thải Thông Thường Bao Gồm Những Loại Nào? Định Nghĩa và Phân Loại Chi Tiết

Theo quy định tại khoản 10 Điều 3 Nghị định 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ, chất thải rắn thông thường được định nghĩa là “chất thải rắn không thuộc danh mục chất thải nguy hại và không thuộc danh mục chất thải công nghiệp phải kiểm soát có yếu tố nguy hại vượt ngưỡng chất thải nguy hại.” Nói cách khác, đây là những loại chất thải không chứa các thành phần độc hại, dễ cháy nổ, ăn mòn hoặc có tính lây nhiễm ở mức độ vượt quá quy định cho phép.

Để hiểu rõ hơn về chất thải thông thường bao gồm những gì, chúng ta có thể phân loại chúng dựa trên nguồn gốc phát sinh và thành phần chính:

• Chất thải sinh hoạt: Đây là loại chất thải phổ biến nhất, phát sinh từ các hoạt động thường ngày của con người tại hộ gia đình, khu dân cư, văn phòng, trường học, chợ… Chất thải sinh hoạt bao gồm rác thực phẩm (cặn thức ăn, vỏ trái cây), giấy, bìa carton, chai nhựa, túi nilon, vải vóc, thủy tinh, kim loại vụn không nguy hại.
• Chất thải công nghiệp thông thường: Phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh của các nhà máy, xí nghiệp nhưng không mang tính nguy hại. Ví dụ: bao bì đóng gói sản phẩm, phế liệu gỗ, kim loại không dính hóa chất độc hại, tro xỉ (nếu không vượt ngưỡng nguy hại), bùn thải không nguy hại từ quá trình xử lý nước thải công nghiệp.
• Chất thải từ hoạt động thương mại và dịch vụ: Tương tự chất thải sinh hoạt nhưng phát sinh từ các cơ sở kinh doanh, nhà hàng, khách sạn, trung tâm thương mại. Bao gồm giấy, bao bì, chai lọ, thực phẩm thừa, vật liệu trang trí không nguy hại.
• Chất thải xây dựng thông thường: Phát sinh từ quá trình xây dựng, sửa chữa, phá dỡ công trình. Bao gồm gạch vỡ, ngói, bê tông, vữa, đất đá, gỗ vụn, kim loại phế liệu không dính hóa chất.
• Chất thải nông nghiệp không nguy hại: Phát sinh từ các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi như rơm rạ, thân cây, lá cây, phân chuồng (nếu được xử lý đúng cách và không chứa hóa chất độc hại).

Việc phân loại đúng đắn giúp xác định phương pháp thu gom, vận chuyển và xử lý phù hợp, từ đó đóng góp vào mục tiêu môi trường và phát triển bền vững của quốc gia.

Nguồn Phát Sinh và Tác Động của Chất Thải Thông Thường Đến Môi Trường

Chất thải thông thường có thể được tìm thấy ở khắp mọi nơi, từ các khu đô thị đông đúc, làng nghề truyền thống, đến các vùng nông thôn hay khu công nghiệp. Các nguồn phát sinh chính bao gồm:

• Khu dân cư và đô thị: Đây là nguồn phát sinh lớn nhất của chất thải sinh hoạt.
• Cơ sở sản xuất, kinh doanh: Các nhà máy, xí nghiệp, cửa hàng, siêu thị.
• Làng nghề: Đặc biệt ở Việt Nam, các làng nghề truyền thống thường phát sinh lượng lớn chất thải rắn thông thường và nước thải, nếu không được quản lý sẽ gây ô nhiễm nghiêm trọng.
• Công trình xây dựng: Các dự án xây dựng mới, cải tạo hoặc phá dỡ.
• Hoạt động nông nghiệp: Các trang trại, khu trồng trọt.

Nếu không được quản lý và xử lý đúng cách, dù là chất thải thông thường, chúng vẫn có thể gây ra những tác động tiêu cực đáng kể đến môi trường:

• Ô nhiễm đất và nước: Nước rỉ rác từ bãi chôn lấp không được lót đáy hoặc quản lý kém có thể thấm vào đất và nguồn nước ngầm, gây ô nhiễm nghiêm trọng.
• Ô nhiễm không khí: Quá trình phân hủy chất thải hữu cơ sinh ra các khí nhà kính như mê-tan, cacbonic, gây hiệu ứng nhà kính và mùi hôi thối.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: Chất thải tích tụ là nơi sinh sản của côn trùng, chuột bọ, mầm bệnh, gây ra các dịch bệnh.
• Mất mỹ quan đô thị: Rác thải vứt bừa bãi làm mất đi vẻ đẹp của cảnh quan, ảnh hưởng đến du lịch và chất lượng cuộc sống.

Để giảm thiểu những tác động này, việc áp dụng các phương pháp xử lý môi trường bằng phương pháp sinh học và các giải pháp kỹ thuật tiên tiến là vô cùng cần thiết.

Phân loại chất thải thông thường tại nguồn để bảo vệ môi trường

Trách Nhiệm Quản Lý và Xử Lý Chất Thải Thông Thường Theo Quy Định Pháp Luật

Việc quản lý và xử lý chất thải thông thường là trách nhiệm chung của toàn xã hội, từ các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp đến từng hộ gia đình. Các quy định pháp luật hiện hành đã phân định rõ ràng vai trò của từng chủ thể.

Đối với các làng nghề, nơi thường xuyên phát sinh lượng lớn chất thải đa dạng, khoản 6 Điều 56 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh như sau:

d) Chỉ đạo xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải; khu tập kết, xử lý chất thải rắn thông thường, chất thải nguy hại cho làng nghề;

Như vậy, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có vai trò chỉ đạo và tổ chức xây dựng các hạ tầng thiết yếu cho việc quản lý chất thải tại làng nghề, bao gồm cả chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại.

Về phía cơ sở và hộ gia đình sản xuất trong làng nghề, khoản 2 Điều 56 Luật Bảo vệ môi trường 2020 cũng quy định:

2. Cơ sở, hộ gia đình sản xuất trong làng nghề phải xây dựng và thực hiện biện pháp bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật; thực hiện biện pháp giảm thiểu tiếng ồn, độ rung, ánh sáng, bụi, bức xạ nhiệt, khí thải, nước thải và xử lý ô nhiễm tại chỗ; thu gom, phân loại, lưu giữ, xử lý chất thải rắn theo quy định của pháp luật.

Điều này nhấn mạnh trách nhiệm tự giác của từng đơn vị sản xuất trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, bao gồm việc thu gom, phân loại, lưu giữ và xử lý chất thải rắn theo đúng quy định. Việc tận dụng các giải pháp chuyển hóa chất thải hữu cơ thành năng lượng như túi biogas giá bảo nhiều cũng là một phương án khả thi cho một số loại chất thải nông nghiệp hoặc sinh hoạt.

Giải Pháp Địa Kỹ Thuật Môi Trường trong Xử Lý Chất Thải Thông Thường

Để đảm bảo việc xử lý chất thải thông thường không gây ảnh hưởng đến môi trường, các giải pháp địa kỹ thuật môi trường đóng vai trò cực kỳ quan trọng, đặc biệt trong việc xây dựng và vận hành các khu xử lý, bãi chôn lấp chất thải. Với vai trò là chuyên gia trong lĩnh vực này, chúng tôi nhận thấy các vật liệu và công nghệ sau đây là không thể thiếu:

• Màng chống thấm HDPE (High-Density Polyethylene): Đây là vật liệu địa kỹ thuật được ứng dụng rộng rãi nhất trong các dự án bảo vệ môi trường. Màng chống thấm HDPE được sử dụng để lót đáy các bãi chôn lấp chất thải rắn, hồ chứa nước thải, hồ điều hòa, các khu tập kết bùn thải, hay cả trong các hệ thống bể thiếu khí và hiếu khí của nhà máy xử lý nước thải. Lớp màng này tạo ra một rào cản vật lý hiệu quả, ngăn chặn nước rỉ rác (leachate) chứa các chất ô nhiễm thấm xuống đất và nguồn nước ngầm, bảo vệ hệ sinh thái xung quanh.
• Bạt nhựa HDPE: Tương tự màng chống thấm HDPE, bạt nhựa HDPE với độ bền cao, khả năng chống hóa chất và tia UV tốt, được dùng làm lớp lót cho các ao hồ chứa nước sạch, hồ nuôi trồng thủy sản, hay các khu vực lưu trữ vật liệu tạm thời, đảm bảo không có sự rò rỉ hoặc ô nhiễm từ bên ngoài.
• Máy hàn nhựa HDPE: Để đảm bảo tính toàn vẹn và hiệu quả chống thấm của các tấm màng và bạt nhựa HDPE trên diện rộng, việc sử dụng máy hàn nhựa HDPE chuyên dụng là điều kiện tiên quyết. Các loại máy hàn tự động và bán tự động giúp tạo ra các mối nối chắc chắn, kín khít, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật cao, chống lại sự xâm nhập của chất lỏng và khí. Đây là công nghệ mà chúng tôi, với vai trò là chuyên gia, đặc biệt chú trọng và cung cấp giải pháp. Công nghệ hàn này cũng được áp dụng cho các vật liệu khác như PVC, PE trong các dự án môi trường, đảm bảo hạ tầng xử lý chất thải được bền vững và an toàn.
• Công nghệ MBR trong xử lý nước thải: Đối với nước thải phát sinh từ các khu xử lý chất thải hoặc làng nghề, việc áp dụng công nghệ xử lý nước thải hiện đại như MBR trong xử lý nước thải giúp loại bỏ hiệu quả các chất ô nhiễm, đảm bảo nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn trước khi thải ra môi trường.

Kết luận

Việc hiểu rõ chất thải thông thường bao gồm những gì, cùng với các quy định pháp luật và giải pháp kỹ thuật tiên tiến, là chìa khóa để xây dựng một hệ thống quản lý chất thải hiệu quả tại Việt Nam. Từ việc phân loại tại nguồn, thu gom đúng quy trình, đến việc áp dụng các công nghệ địa kỹ thuật môi trường tiên tiến như màng chống thấm HDPE và máy hàn nhựa chuyên dụng, mỗi bước đều đóng góp vào mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững. Là chuyên gia trong lĩnh vực địa kỹ thuật môi trường và máy hàn nhựa, chúng tôi cam kết cung cấp các giải pháp tối ưu, góp phần xây dựng một tương lai xanh và sạch hơn.

Tài liệu tham khảo:

• Nghị định 08/2022/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường
• Luật Bảo vệ môi trường 2020