Xử lý nước thải chăn nuôi lợn là một trong những nhiệm vụ cấp thiết và chiến lược đối với các trang trại, hộ gia đình chăn nuôi, không chỉ để giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn hạn chế tối đa nguy cơ lây lan mầm bệnh trong cộng đồng. Mặc dù nhận thức về tầm quan trọng này ngày càng được nâng cao, thực trạng quản lý và áp dụng công nghệ xử lý hiệu quả tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Việc xây dựng một hệ thống xử lý nước thải trong chăn nuôi bài bản, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật là chìa khóa để hướng tới một ngành chăn nuôi bền vững, thân thiện với môi trường.
1. Vì Sao Cần Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Lợn?
Ô nhiễm do nước thải chăn nuôi lợn hiện nay đang gây ra nhiều khó khăn cho chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý môi trường. Mặc dù đã có nhiều khuyến khích và tuyên truyền về việc giữ gìn vệ sinh, xử lý nước thải chăn nuôi đúng cách trước khi thải ra môi trường, mức độ ô nhiễm và lưu lượng nguồn nước thải vẫn tiếp tục gia tăng.
Ngành chăn nuôi lợn ở nước ta tăng trưởng đáng kể hàng năm, với phần lớn tập trung ở các vùng nông thôn. Khoảng 20% trang trại chăn nuôi theo mô hình tập trung, trong khi 80% còn lại là các hộ gia đình, cá nhân với quy mô nhỏ, lẻ hoặc tự phát. Sự chênh lệch này dẫn đến nhiều bất cập, gây hệ lụy nghiêm trọng đến chất lượng môi trường, trong đó nước thải chăn nuôi lợn là một ví dụ điển hình.
Mô hình chăn nuôi lợn đa dạng tại Việt Nam gây thách thức xử lý nước thải
Dưới đây là một số tác hại phổ biến của nước thải chăn nuôi lợn chưa được xử lý đúng cách:
- Ô nhiễm môi trường: Gây bốc mùi hôi thối nồng nặc, nước thải chăn nuôi là thủ phạm chính gây ô nhiễm nghiêm trọng tại các con sông, hồ, kênh, mương. Các chất hữu cơ tồn đọng lâu ngày không chỉ ngăn cản sự phát triển của các loài thủy sinh mà còn làm giảm sút đáng kể chất lượng nguồn nước dùng trong nông nghiệp và sinh hoạt. Vấn đề này liên quan đến cả chất thải vô cơ và hữu cơ có trong dòng thải.
- Ảnh hưởng đến vật nuôi: Nước thải không được xử lý đúng cách khiến hệ miễn dịch của vật nuôi suy giảm, giảm sức đề kháng, tăng khả năng mắc các bệnh nguy hiểm, từ đó giảm chất lượng và số lượng đàn lợn.
- Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: Là nguồn cơn lây lan nhiều dịch bệnh nguy hiểm cho xã hội như dịch tả lợn châu Phi, lở mồm long móng, nhiễm khuẩn E.coli, gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe cộng đồng.
Tác động nghiêm trọng của nước thải chăn nuôi lợn chưa xử lý đến môi trường và sức khỏe
2. Sơ Đồ Công Nghệ Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Lợn Hiệu Quả
Để xử lý các thành phần ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi lợn, người ta thường ứng dụng quy trình xử lý tiên tiến, là sự kết hợp của nhiều giai đoạn khác nhau.
- Hố thu gom: Nước thải từ các nguồn phát sinh trong trang trại (chuồng trại, tắm rửa) sẽ được gom tập trung về hố thu gom. Tại đây, rác thô sẽ được loại bỏ thông qua song chắn rác ngay tại miệng hố, giúp bảo vệ các thiết bị phía sau.
- Bể Biogas: Nước thải sau đó được dẫn qua bể Biogas. Trong điều kiện yếm khí (không có oxy), các vi sinh vật kỵ khí sẽ phân hủy chất hữu cơ, lên men nước thải để giảm bớt hàm lượng chất ô nhiễm. Quá trình này không chỉ làm sạch sơ bộ nước thải mà còn tạo ra khí sinh học, có thể tận dụng làm năng lượng.
- Bể lắng sơ bộ: Sau bể Biogas, nước thải chảy vào bể lắng sơ bộ để lắng các hạt, chất ô nhiễm có kích thước lớn còn sót lại.
- Bể điều hòa: Bể này có chức năng điều hòa lưu lượng và nồng độ chất ô nhiễm, đồng thời trung hòa pH về mức thích hợp cho các công đoạn xử lý sinh học tiếp theo. Sau đó, nước thải được bơm lên công trình xử lý tiếp theo.
- Bể keo tụ: Hóa chất keo tụ (như PAC) được châm vào bể. Với sự hỗ trợ của hệ thống khuấy trộn, phản ứng keo tụ diễn ra nhanh hơn, giúp các hạt lơ lửng nhỏ kết lại thành các bông cặn lớn hơn.
- Bể tạo bông: Tiếp theo, nước thải chảy vào bể tạo bông. Tại đây, hóa chất trợ keo tụ (Polime) được bổ sung để tăng khả năng kết dính của các bông cặn. Các bông cặn hình thành, kết dính với nhau tạo thành những bông cặn có kích thước và khối lượng lớn hơn, dễ dàng lắng xuống đáy bể và tách ra khỏi dòng nước thải.
Sơ đồ công nghệ hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn hiện đại
- Bể lắng hóa lý: Là nơi lắng các bông bùn đã hình thành từ quá trình keo tụ – tạo bông và được gom lại vào hệ thống thu gom bùn. Phần nước trong sau khi tách bùn tiếp tục được dẫn sang các bể xử lý sinh học.
- Bể xử lý thiếu khí (Anoxic): Bể này có nhiệm vụ khử nitơ trong nước thải với sự tham gia của hệ vi sinh vật thiếu khí. Vi sinh vật tổng hợp tế bào từ các hợp chất hữu cơ.
- Bể xử lý sinh học hiếu khí (Aerobic): Được xem là một trong những công trình đơn vị xử lý nước thải quan trọng nhất trong hệ thống. Tại đây, phần lớn các chất hữu cơ ô nhiễm được xử lý nhờ hoạt động của hệ vi sinh vật hiếu khí, đòi hỏi cung cấp oxy liên tục.
- Bể lắng sinh học: Bể này lắng các bông bùn từ quá trình xử lý sinh học và tách nước thải ra khỏi bùn. Bùn lắng dưới đáy bể sẽ được thiết bị gạt gom về giữa đáy bể và đưa qua bể thu gom bùn. Một lượng bùn hoạt tính sẽ được bơm tuần hoàn trở về hai bể thiếu khí và hiếu khí để duy trì quần thể vi sinh vật, phần bùn dư còn lại được đem đi xử lý.
- Bể khử trùng: Sau khi qua các giai đoạn xử lý trên, trong nước thải chăn nuôi lợn vẫn còn chứa một lượng nhỏ vi khuẩn gây bệnh. Do đó, cần tiến hành khử trùng bằng hóa chất (như Chlorine) để đảm bảo an toàn cho nguồn tiếp nhận trước khi xả thải ra môi trường.
3. Các Phương Pháp Cải Thiện Chất Lượng Môi Trường Khác Cho Trang Trại Lợn
Ngoài việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn chuyên biệt, dưới đây là một số biện pháp cải thiện chất lượng môi trường mà bạn có thể tham khảo và ứng dụng trong các hộ gia đình hoặc trang trại có quy mô lớn:
3.1. Xây hầm Biogas
Đây là mô hình bảo vệ môi trường được ứng dụng khá phổ biến tại nhiều dự án chăn nuôi quy mô lớn. Hầm biogas không chỉ giúp khống chế mùi hôi, giảm ô nhiễm nước thải mà còn sinh ra khí sinh học, tận dụng tối đa làm khí đốt, tiết kiệm chi phí năng lượng khác. Có ba loại hình biogas phổ biến: hầm biogas có nắp cố định, hầm xây có nắp trôi nổi và túi biogas bằng nhựa polyethylene.
.jpg)
Mô hình hầm Biogas giúp xử lý nước thải và tạo năng lượng tái tạo.
Chức năng chính của hầm biogas là xử lý phần lớn chất hữu cơ, giảm hàm lượng khí độc phát sinh, tiêu diệt các mầm bệnh nguy hiểm trong nguồn nước, đồng thời tiết kiệm chi phí mua nhiên liệu khí đun nấu vì có thể tạo ra nguồn khí đốt nhân tạo an toàn, hiệu quả. Đây là một ví dụ điển hình về việc biến chất thải tái sử dụng thành nguồn tài nguyên. Tuy nhiên, biện pháp này chưa được phổ biến rộng rãi do nhiều hộ gia đình chưa có đủ điều kiện kinh tế hoặc diện tích đất xây dựng còn hạn chế.
Ứng dụng công nghệ Biogas trong xử lý nước thải trang trại lợn tạo năng lượng
3.2. Ứng dụng đệm lót sinh học
Đệm lót sinh học là phương pháp xử lý chất thải chuồng trại sử dụng cơ chế lên men tiêu hủy hoàn toàn mùi hôi, có sự tham gia của yếu tố sinh học là vi sinh vật có lợi. Nguyên liệu chính để làm đệm lót sinh học gồm mùn cưa, trấu cùng các chế phẩm lên men, giúp đem lại hiệu quả giải quyết hoàn toàn các vấn đề môi trường nan giải với chi phí đầu tư thấp và ít tác động xấu đến môi trường.
Sử dụng đệm lót sinh học giúp các hộ chăn nuôi tiết kiệm thời gian, vì vi sinh vật trong đệm lót phân giải và đồng hóa các chất phức tạp thành chất vô hại, kìm hãm sự phát triển của các thành phần có hại. Bên cạnh đó, khi áp dụng biện pháp này, các hộ chăn nuôi sẽ tiết kiệm đáng kể khoản chi phí thuê nhân công thu gom chất thải và rửa chuồng trại.
Phương pháp đệm lót sinh học cải thiện môi trường chuồng trại lợn
3.3. Quy hoạch chăn nuôi lợn
Để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu tác động môi trường, cần tổ chức thay đổi từ chăn nuôi lợn nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung theo mô hình trang trại. Điều này giúp đảm bảo điều kiện tốt về chuồng trại, con giống cũng như truy xuất rõ nguồn gốc, đồng thời đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang chăn nuôi lợn hữu cơ và ứng dụng công nghệ cao. Cần thay đổi công tác quản lý, chính sách hỗ trợ từ quy chuẩn, tiêu chuẩn, kiểm soát thị trường đến việc xây dựng chính sách hỗ trợ, xúc tiến thương mại cho các doanh nghiệp sản xuất.
Ngoài ra, quy hoạch chăn nuôi giúp hộ gia đình xác định rõ vị trí, cách thức chăn nuôi, cách xây dựng, bố trí, sắp xếp chuồng trại hợp lý để tối ưu hóa việc quản lý chất thải và nước thải.
Quy hoạch chăn nuôi lợn tập trung giảm thiểu ô nhiễm nước thải
4. Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc Gia Về Nước Thải Chăn Nuôi Lợn (QCVN 62:2021/BTNMT)
Quy chuẩn QCVN 62:2021/BTNMT đã thay thế QCVN 62-MT:2016/BTNMT, do Tổng cục Môi trường biên soạn, Vụ Khoa học và Công nghệ, Vụ Pháp chế trình duyệt và ban hành.
Phạm vi điều chỉnh:
Quy chuẩn này quy định giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi khi xả ra nguồn tiếp nhận nước thải.
Đối tượng áp dụng:
- Quy chuẩn này áp dụng riêng đối với cơ sở chăn nuôi lợn khi xả nước thải ra nguồn tiếp nhận nước thải.
- Nước thải chăn nuôi khi xả vào hệ thống xử lý nước thải tập trung thì phải tuân thủ theo quy định về đấu nối, tiếp nhận của đơn vị quản lý, vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung.
- Nước thải phát sinh từ hoạt động nuôi, nhốt của cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm khi nhập cùng nước thải giết mổ được quản lý như nước thải công nghiệp.
- Nước thải phát sinh từ hoạt động sinh hoạt khi nhập cùng nước thải chăn nuôi thì được quản lý như nước thải tại Quy chuẩn này.
Việc nắm rõ các quy định này là tối quan trọng để các trang trại đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn đạt chuẩn.
5. Đơn Vị Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Lợn Uy Tín, Đạt Chuẩn
Công ty Cổ phần Xây dựng Môi trường Hợp Nhất có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành môi trường, đặc biệt là tư vấn giải pháp và xây dựng Hệ Thống Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Lợn. Các dự án xử lý nước thải của Hợp Nhất trải dài trên khắp cả nước, từ Bình Định đến Cà Mau. Chúng tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc xử lý nước thải đạt chuẩn, đảm bảo sức khỏe con người và cả môi trường. Vì vậy, sau khi phân tích các yếu tố, bộ phận công nghệ của Hợp Nhất sẽ đề xuất với chủ đầu tư công nghệ xử lý tốt nhất phù hợp với tình trạng hiện tại nhưng vẫn đảm bảo yếu tố kinh tế của chủ đầu tư.
Một khi chủ đầu tư đã tin tưởng và lựa chọn Hợp Nhất, chúng tôi sẽ không làm khách hàng thất vọng với cam kết chất lượng công trình và chất lượng nước thải đầu ra đạt chuẩn quy định. Trong bức tranh tổng thể về xử lý rác thải trên thế giới và quản lý môi trường, việc chọn đối tác chuyên nghiệp là vô cùng quan trọng.
.jpg)
Hợp Nhất cung cấp các giải pháp xử lý nước thải chăn nuôi lợn chuyên nghiệp và đáng tin cậy.
6. Chi Phí Xây Dựng Hệ Thống Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Lợn Bao Nhiêu?
Cũng như các lĩnh vực khác, chi phí xây dựng hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn phụ thuộc vào nhiều yếu tố mà nếu chưa khảo sát thực tế và tiếp cận thông tin từ dự án thì rất khó để đưa ra báo giá chính xác. Chi phí này phụ thuộc vào:
- Quy mô trang trại chăn nuôi, lưu lượng nước thải xả ra mỗi ngày: Nếu trang trại có quy mô lên đến hàng trăm nghìn con, lượng nước thải xả ra môi trường lớn nên chủ đầu tư phải xây dựng hệ thống xử lý có công suất tương xứng. Vì vậy, chi phí chắc chắn sẽ nhiều hơn so với những trang trại có quy mô nhỏ khoảng vài trăm con.
- Công nghệ xử lý: Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi lợn cũng là yếu tố quyết định trực tiếp đến tổng thể chi phí. Tùy vào đặc điểm thành phần các chất ô nhiễm ở nguồn thải mà sau khi lấy mẫu phân tích, đơn vị xử lý sẽ đề xuất công nghệ xử lý phù hợp nhất.
- Yêu cầu về chất lượng của thiết bị lắp đặt trong hệ thống: Trong một hệ thống xử lý, có rất nhiều thiết bị như máy bơm chìm, máy thổi khí, bồn chứa hóa chất, phao kiểm soát mực nước, bơm định lượng, v.v. Mỗi thiết bị có chất lượng, xuất xứ khác nhau và giá thành cũng khác nhau. Việc lựa chọn thiết bị có chất lượng như thế nào cũng sẽ ảnh hưởng đến chi phí chung. Tương tự, nếu có liên quan đến việc xử lý chất thải rắn ban đầu, giá máy nghiền rác cũng là một yếu tố cần cân nhắc.
- Chất lượng nước thải đầu ra: Một trong những yếu tố khác tác động đến chi phí xử lý nước thải chăn nuôi lợn nữa là tiêu chuẩn chất lượng nước thải sau khi xử lý (ví dụ, đạt loại A hay B theo QCVN).
- Các khoản chi phí khác: Chi phí thiết kế, chi phí nhân công lắp đặt, xây dựng, chi phí vận chuyển thiết bị đến chân công trình, chi phí vận hành thử, v.v.
Liên hệ Hợp Nhất qua số Hotline: 0938.857.768 để được tư vấn tận tình và nhận báo giá chi tiết cho hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn phù hợp với nhu cầu của bạn.
Việc đầu tư vào một hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi lợn hiệu quả không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là một bước đi chiến lược, khẳng định trách nhiệm xã hội và hướng tới sự phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi Việt Nam.
7. Tài liệu tham khảo (Reference material)
- Tài liệu Bộ phận Công nghệ – Công ty Môi Trường Hợp Nhất;
- Tổng hợp.