Việt Nam đang đối mặt với bài toán nan giải về xử lý rác thải, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội. Việc chôn lấp truyền thống không còn đáp ứng được nhu cầu, gây ra tình trạng quá tải bãi rác, ô nhiễm môi trường và lãng phí tài nguyên. Trong bối cảnh đó, mô hình nhà máy điện rác (Waste-to-Energy – WtE) nổi lên như một giải pháp đột phá, không chỉ giải quyết vấn đề rác thải mà còn tạo ra nguồn năng lượng sạch, góp phần vào sự phát triển bền vững. Nhà máy điện rác Sóc Sơn, với quy mô lớn nhất Việt Nam, là minh chứng rõ nét cho xu hướng này.
Toàn cảnh Nhà máy điện rác Sóc Sơn, một trong những dự án trọng điểm về xử lý rác thải và phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam
Việc triển khai các dự án WtE, đặc biệt là các nhà máy điện rác, đòi hỏi sự đầu tư lớn vào công nghệ và hạ tầng. Tuy nhiên, lợi ích mà chúng mang lại là vô cùng to lớn, từ việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường đến việc tạo ra nguồn năng lượng tái tạo và thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội.
I. Nhà máy điện rác Sóc Sơn: Dự án tiên phong trong công cuộc xử lý rác thải
Nhà máy điện rác Sóc Sơn được xây dựng trên diện tích 17,5 ha tại Khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Dự án khởi công vào tháng 8/2019 và chính thức hòa lưới điện quốc gia vào ngày 25/7/2022. Với tổng mức đầu tư hơn 320 triệu USD, đây là dự án có quy mô lớn thứ hai trên thế giới về xử lý rác thải bằng công nghệ đốt.
Giai đoạn 1 và 2 của nhà máy đã đi vào vận hành ổn định, với 5 lò đốt có khả năng xử lý 4.000 tấn rác/ngày, tiếp nhận 5.000 tấn rác/ngày, và hai tổ máy phát điện với công suất khoảng 60 MW. Đặc biệt, nhà máy áp dụng công nghệ lò đốt ghi cơ học (ghi di động) kiểu Waterleau của Bỉ, đảm bảo các tiêu chuẩn về xử lý nước thải, khí thải và tro xỉ theo tiêu chuẩn cao nhất của Việt Nam và EU 2010.
Giai đoạn 3 của dự án đã hoàn thành chạy thử nghiệm và sẵn sàng nâng tổng công suất phát điện lên 90 MW sau khi kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII được phê duyệt. Điều này cho thấy sự chủ động và quyết tâm của chủ đầu tư trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và đóng góp vào lưới điện quốc gia.
II. Quy trình xử lý rác khép kín và an toàn
Quy trình xử lý rác tại nhà máy được thực hiện một cách khép kín và an toàn, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ các yếu tố môi trường. Rác thải được tiếp nhận, lưu trữ trong bể chứa để đảo trộn và làm khô trước khi đưa vào lò đốt. Nhiệt lượng thu được từ quá trình đốt rác được sử dụng để phát điện, sau đó truyền tải lên hệ thống điện quốc gia, phục vụ cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Phòng Điều khiển trung tâm – nơi giám sát và điều khiển toàn bộ hoạt động của Nhà máy điện rác Sóc Sơn
Việc áp dụng công nghệ hiện đại và quy trình kiểm soát nghiêm ngặt giúp giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường. Các chỉ số phát thải được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo tuân thủ các quy chuẩn và tiêu chuẩn môi trường cao nhất.
III. Tác động tích cực đến môi trường và xã hội
Việc đưa vào vận hành Nhà máy điện rác Sóc Sơn đã đóng góp đáng kể vào mục tiêu giảm thiểu lượng rác chôn lấp của Hà Nội, hướng tới một thủ đô xanh – sạch – đẹp – hiện đại và văn minh. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, thành phố đang phát sinh từ 6.500 – 7.000 tấn rác thải mỗi ngày. Trước đây, biện pháp chôn lấp là chủ yếu và gây ra nhiều bất cập về môi trường.
Với sự hoạt động hiệu quả của nhà máy điện rác Sóc Sơn, khoảng 70% lượng rác thải sinh hoạt của Hà Nội đã được xử lý, góp phần cải thiện đáng kể tình trạng ô nhiễm môi trường.
Hơn nữa, việc đốt rác để phát điện còn giúp tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên đất. Thay vì chôn lấp, gây ô nhiễm và tốn diện tích, rác thải được chuyển hóa thành năng lượng, đóng góp vào sự phát triển bền vững. Khu vực quanh các bãi chôn lấp rác trước đây thường bị ảnh hưởng nặng nề bởi ô nhiễm không khí và nguồn nước. Việc chuyển đổi sang mô hình WtE giúp cải thiện chất lượng sống của người dân và bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, dự án điện rác còn tạo ra việc làm cho người dân địa phương, góp phần giải quyết vấn đề việc làm và phát triển kinh tế.
Việc đầu tư vào các dự án như Nhà máy điện rác Sóc Sơn không chỉ giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải mà còn tạo ra các cơ hội kinh doanh mới trong lĩnh vực môi trường và năng lượng tái tạo. Các doanh nghiệp có thể tham gia vào các hoạt động như cung cấp thiết bị, công nghệ, dịch vụ vận hành và bảo trì.
IV. Hướng tới tương lai: Phát triển bền vững và mở rộng quy mô
Để giải quyết triệt để vấn đề rác thải và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về năng lượng, Công ty CP Năng lượng Môi trường Thiên Ý Hà Nội đã đề xuất bổ sung thêm 2 lò đốt, nâng tổng số lò đốt tại nhà máy lên 7. Đề xuất này nhận được sự ủng hộ từ thành phố vì không cần mở rộng diện tích, giải quyết dứt điểm vấn đề tái ô nhiễm môi trường và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên đất.
Các kỹ sư kiểm tra và bảo dưỡng thiết bị tại Nhà máy điện rác Sóc Sơn, đảm bảo vận hành ổn định và hiệu quả
Việc mở rộng quy mô và nâng cao hiệu suất hoạt động của nhà máy điện rác Sóc Sơn là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một tương lai bền vững cho Hà Nội. Đồng thời, nó cũng là tiền đề để nhân rộng mô hình này ra các tỉnh thành khác trên cả nước.
V. Kết luận
Nhà máy điện rác Sóc Sơn là một ví dụ điển hình về việc ứng dụng công nghệ hiện đại để giải quyết các vấn đề môi trường và phát triển bền vững. Dự án không chỉ xử lý rác thải hiệu quả mà còn tạo ra nguồn năng lượng sạch, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội.
Với những thành công đã đạt được, việc nhân rộng mô hình nhà máy điện rác trên cả nước là một hướng đi quan trọng để giải quyết triệt để bài toán rác thải và hướng tới một tương lai xanh, sạch, đẹp. Để đạt được điều này, cần có sự chung tay của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, cùng với việc áp dụng các công nghệ tiên tiến và quy trình quản lý hiệu quả.
Việc xử lý chất thải hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là cơ hội để phát triển các ngành công nghiệp mới, tạo ra việc làm và thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Các nhà máy điện rác cũng góp phần vào việc giảm thiểu việc chôn lấp rác thải , bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.
Nhà máy điện rác Sóc Sơn hướng tới mục tiêu sản xuất 600 triệu kWh điện hòa lưới quốc gia trong năm 2025
Việc đầu tư vào các dự án xử lý rác thải, đặc biệt là các nhà máy điện rác, là một khoản đầu tư thông minh, mang lại lợi ích to lớn cho xã hội và môi trường. Ngoài ra, các dự án như vậy còn hỗ trợ các dự án khác như nhà máy xử lý nước thải, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.