Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và sự phát triển mạnh mẽ của các công trình nhà cao tầng tại Việt Nam, công tác khảo sát địa kỹ thuật đóng vai trò then chốt, đảm bảo sự an toàn và bền vững cho mỗi dự án. Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 9363:2012 về Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát địa kỹ thuật cho nhà cao tầng chính là kim chỉ nam cho các chuyên gia trong lĩnh vực này. Không chỉ giới hạn ở xây dựng dân dụng, những nguyên tắc và quy định trong TCVN 9363:2012 còn là nền tảng vững chắc cho các dự án địa kỹ thuật môi trường phức tạp, từ bãi chôn lấp rác, hồ xử lý nước thải đến các công trình ngăn ngừa ô nhiễm, nơi màng chống thấm HDPE và kỹ thuật máy hàn nhựa chuyên nghiệp trở thành yếu tố sống còn. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích những quy định cốt lõi của TCVN 9363:2012, từ tài liệu viện dẫn đến quy định chung và công tác quan trắc địa kỹ thuật, đồng thời mở rộng tầm nhìn về vai trò của tiêu chuẩn này trong lĩnh vực môi trường.
Tầm quan trọng của TCVN 9363:2012 trong Khảo sát Địa kỹ thuật
TCVN 9363:2012 là một trong những tiêu chuẩn quốc gia quan trọng, thiết lập các yêu cầu và nguyên tắc cơ bản cho công tác khảo sát địa kỹ thuật đối với các dự án nhà cao tầng. Việc tuân thủ tiêu chuẩn này không chỉ giúp đánh giá chính xác điều kiện nền móng mà còn là cơ sở để thiết kế và thi công an toàn, hiệu quả.
Tài liệu viện dẫn của TCVN 9363:2012
Để đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ, TCVN 9363:2012 viện dẫn các tài liệu sau, làm nền tảng cho việc áp dụng tiêu chuẩn:
- TCVN 4419:1987, Khảo sát cho xây dựng – Nguyên tắc cơ bản. Tiêu chuẩn này cung cấp các nguyên tắc chung về khảo sát cho mọi loại công trình xây dựng, là kim chỉ nam cho các hoạt động khảo sát địa chất công trình.
- TCVN 9364:2012, Nhà cao tầng – Kỹ thuật đo đạc phục vụ công tác thi công. Tiêu chuẩn này bổ trợ cho TCVN 9363:2012 trong việc xác định các phương pháp đo đạc chính xác, phục vụ quá trình thi công và quan trắc sau này.
Quy định chung về công tác khảo sát địa kỹ thuật theo TCVN 9363:2012
TCVN 9363:2012 quy định rõ ràng về nhiệm vụ, phương án và các giai đoạn thực hiện khảo sát địa kỹ thuật cho nhà cao tầng, đảm bảo quy trình được thực hiện một cách bài bản và khoa học.
- Nhiệm vụ và Phương án khảo sát: Nhiệm vụ khảo sát địa kỹ thuật do nhà thầu tư vấn thiết kế lập và được chủ đầu tư phê duyệt. Phương án khảo sát sau đó được nhà thầu khảo sát soạn thảo dựa trên nhiệm vụ này, cũng cần được chủ đầu tư chấp thuận.
- Các Giai đoạn khảo sát: Công tác khảo sát địa kỹ thuật được phân chia thành các giai đoạn tương ứng với các giai đoạn thiết kế: trước thiết kế cơ sở, thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật và thiết kế bản vẽ thi công. Đối với những dự án đã xác định rõ vị trí, giai đoạn khảo sát trước thiết kế cơ sở có thể được bỏ qua.
- Cơ sở lập phương án khảo sát: Để lập một phương án khảo sát hiệu quả, cần dựa trên các tài liệu lưu trữ liên quan đến khu vực dự kiến xây dựng (địa chất, địa hình, địa mạo, địa chất thủy văn) và nhiệm vụ khảo sát chi tiết cùng các số liệu về công trình (mặt bằng, kết cấu, công năng).
Chuyên gia Địa kỹ thuật Môi trường chia sẻ về TCVN 9363:2012, hướng dẫn khảo sát địa kỹ thuật cho nhà cao tầng, đồng thời nhấn mạnh vai trò của màng chống thấm HDPE và máy hàn nhựa trong các dự án bảo vệ môi trường
Giải quyết các vấn đề địa kỹ thuật cốt lõi theo TCVN 9363:2012
TCVN 9363:2012 đặt ra những yêu cầu cụ thể để giải quyết các vấn đề địa kỹ thuật quan trọng, từ đó đưa ra giải pháp nền móng tối ưu:
- Làm sáng tỏ điều kiện địa chất công trình: Bao gồm đặc điểm địa kiến tạo (địa tầng, cấu trúc địa chất), địa hình – địa mạo, địa chất thủy văn, các quá trình và hiện tượng địa chất động lực (động đất, trượt lở, karst), và tính chất cơ lý của đất đá. Việc hiểu rõ địa chất thủy văn là cực kỳ quan trọng, đặc biệt trong các dự án địa kỹ thuật môi trường để kiểm soát sự di chuyển của nước ngầm và bảo vệ tài nguyên nước.
- Xác định vị trí và đặc điểm lớp mang tải: Đây là lớp đất chịu phần lớn tải trọng công trình. Khi lớp mang tải sâu, cần cung cấp thông tin chi tiết về các lớp đất mà cọc xuyên qua, hệ số ma sát, khả năng phát sinh ma sát âm, và tính chất của lớp đất chịu lực dưới mũi cọc. Đối với nền đá, cần làm rõ mức độ phong hóa, nứt nẻ, chỉ số RQD và sức kháng nén.
- Xử lý các quá trình địa chất động lực: Nếu có các hiện tượng như động đất, lũ quét, trượt lở, cần tiến hành khảo sát bổ sung theo các tiêu chuẩn tương ứng.
- Giải pháp xử lý nền và Hố đào sâu: Đối với các giải pháp xử lý nền, cần thử nghiệm và quan trắc trước và sau khi xử lý. Khi thiết kế hố đào sâu, cần dự báo khả năng hạ thấp mực nước ngầm và ảnh hưởng đến công trình lân cận. Trong các dự án địa kỹ thuật môi trường, việc thi công hố đào sâu cho hồ xử lý chất thải hay bãi chôn lấp yêu cầu kiểm soát chặt chẽ nước ngầm và thường đi kèm với các hệ thống màng chống thấm HDPE được hàn bạt HDPE cẩn thận để đảm bảo ngăn ngừa ô nhiễm.
Quan trắc Địa kỹ thuật theo TCVN 9363:2012: Đảm bảo an toàn và bền vững
Quan trắc địa kỹ thuật là một phần không thể thiếu của quá trình xây dựng nhà cao tầng, giúp theo dõi sự thay đổi biến dạng và độ bền của đất đá cũng như công trình trong suốt quá trình thi công và khai thác.
- Mục đích quan trắc: Phát hiện các hiện tượng bất lợi để có biện pháp phòng chống kịp thời, phản ánh quy mô và trị số của các hiện tượng theo không gian và thời gian.
- Đối tượng quan trắc chính: Bao gồm bản thân công trình nhà cao tầng và các hố móng đào sâu.
- Quan trắc đối với nhà: Chủ yếu là quan trắc độ lún, độ nghiêng, nứt và hư hỏng, tuân thủ các yêu cầu của TCVN 9364:2012 về thiết bị và phương pháp đo.
- Quan trắc đối với hố đào sâu: Là hoạt động cốt yếu phục vụ thi công, bao gồm theo dõi lún bề mặt đất xung quanh, chuyển vị ngang thành hố đào, mực nước ngầm hoặc mực thủy áp, bùng nền đáy hố đào, chuyển vị đỉnh tường cừ, áp lực đất tác dụng vào tường cừ, chuyển vị và ứng suất trong các thanh chống, và biến dạng nhà/công trình lân cận. Đặc biệt, việc quan trắc mực nước ngầm trong hố đào sâu rất quan trọng, nhất là khi liên quan đến các biện pháp bảo vệ môi trường hoặc chuẩn bị thi công các lớp bạt nhựa HDPE chống thấm.
- Quan trắc công trình lân cận: Khi công trình được xây dựng cạnh các công trình hiện hữu, việc quan trắc hiện trạng nền móng, thân công trình và đặt các mốc đo lún, thiết bị đo nghiêng (inclinometer) là cần thiết để theo dõi liên tục, kịp thời đề xuất biện pháp xử lý.
Kết luận
TCVN 9363:2012 không chỉ là một tiêu chuẩn kỹ thuật đơn thuần mà còn là xương sống cho sự phát triển bền vững của ngành xây dựng nhà cao tầng tại Việt Nam. Nó cung cấp một khung khổ vững chắc cho việc đánh giá điều kiện địa chất, thiết kế nền móng an toàn và quản lý rủi ro trong quá trình thi công. Đối với lĩnh vực địa kỹ thuật môi trường, các nguyên tắc khảo sát và quan trắc chi tiết trong TCVN 9363:2012 cũng mang ý nghĩa sâu sắc, giúp đảm bảo tính ổn định của các công trình như bãi chôn lấp rác hay hồ xử lý nước thải, nơi sự toàn vẹn của màng chống thấm HDPE được tạo ra bằng máy hàn nhựa chất lượng cao là yếu tố quyết định đến hiệu quả bảo vệ môi trường. Việc tuân thủ và vận dụng linh hoạt tiêu chuẩn này sẽ góp phần nâng cao chất lượng công trình, bảo vệ môi trường và khẳng định uy tín của các chuyên gia trong ngành.
Tài liệu tham khảo
- TCVN 9363:2012, Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát địa kỹ thuật cho nhà cao tầng.
- TCVN 4419:1987, Khảo sát cho xây dựng – Nguyên tắc cơ bản.
- TCVN 9364:2012, Nhà cao tầng – Kỹ thuật đo đạc phục vụ công tác thi công.