Tại Việt Nam, sự phát triển nhanh chóng của công nghiệp đã kéo theo những thách thức lớn về môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nước do nước thải công nghiệp chưa qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt chuẩn. Nhằm kiểm soát chặt chẽ vấn đề này và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, Nhà nước đã ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, trong đó QCVN 40:2011/BTNMT là một trong những văn bản pháp lý quan trọng thiết lập rõ ràng về Tiêu Chuẩn Nước Thải Sau Xử Lý loại A và loại B.
Với vai trò là chuyên gia trong lĩnh vực Địa kỹ thuật môi trường, đặc biệt là ứng dụng màng chống thấm HDPE và công nghệ máy hàn nhựa trong các dự án xử lý chất thải, bãi chôn lấp, và hồ chứa nước thải, chúng tôi nhận thấy việc nắm vững các tiêu chuẩn này là yếu tố cốt lõi. Bài viết này của “Bạt lót ao hồ” sẽ đi sâu phân tích các giá trị thông số an toàn, cách thức phân loại, và tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định để hướng tới một môi trường bền vững.
Nước thải công nghiệp: Định nghĩa và Nguồn gốc
Nước thải công nghiệp là loại nước thải phát sinh từ quá trình sản xuất của các nhà máy, khu công nghiệp hoặc từ các khu xử lý nước thải tập trung. Nó cũng có thể bao gồm nước thải sinh hoạt của công nhân trong các khu vực này. Các nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp rất đa dạng, từ hệ thống thoát nước đô thị, sông, suối, mương, ao, hồ cho đến các vùng biển. Sự đa dạng về nguồn gốc dẫn đến sự phức tạp về thành phần và mức độ ô nhiễm, đòi hỏi các giải pháp xử lý chuyên biệt và tuân thủ nước thải công nghiệp tiêu chuẩn thải.
Vì sao cần tuân thủ tiêu chuẩn nước thải sau xử lý?
Có thể bạn chưa biết, nhiều ngành công nghiệp đặc thù như sản xuất giấy, dệt may, bột giấy, hóa chất, xi mạ, thép… xả ra loại nước thải có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe con người. Điều này thể hiện rõ qua các chỉ số đánh giá: pH trung bình thường nằm ở ngưỡng 9 đến 11, chỉ số hóa học COD và BOD cao gấp nhiều lần ngưỡng tiêu chuẩn cho phép, đạt lần lượt 700mg/l và 2500mg/l. Bên cạnh đó, các chất độc hại như Xyanua có thể vượt ngưỡng an toàn đến 84 lần, H2S gấp 4.2 lần và NH3+ vượt mức cho phép 84 lần.
Hàng loạt các chỉ tiêu đánh giá chất lượng trong nước thải công nghiệp chưa qua xử lý đều cao gấp nhiều lần mức độ an toàn. Nếu không kiểm soát và xử lý nghiêm ngặt mà cứ xả bừa bãi ra môi trường, có thể dẫn đến hậu quả nặng nề: ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái thủy sinh, suy thoái đất, và đe dọa trực tiếp sức khỏe con người thông qua các bệnh truyền nhiễm và ngộ độc. Chính vì vậy, việc xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn nước thải sau xử lý là trách nhiệm bắt buộc đối với mọi tổ chức, doanh nghiệp.
Hệ thống xử lý nước thải công nghiệp đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn nước thải sau xử lý loại B
QCVN 40:2011/BTNMT: Quy định chi tiết về tiêu chuẩn nước thải sau xử lý
Theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 40:2011/BTNMT mới nhất do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành, các quy định về tiêu chuẩn nước thải sau xử lý công nghiệp loại A và B đã được xác định rõ ràng.
Phân loại nước thải sau xử lý: Loại A và Loại B
- Tiêu chuẩn nước thải loại A: Là chỉ số các chất gây ô nhiễm ở ngưỡng tối đa cho phép trong nước thải công nghiệp đã qua xử lý, được xả vào những nguồn nước dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt. Điều này đòi hỏi chất lượng nước sau xử lý phải cực kỳ nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho con người.
- Tiêu chuẩn nước thải loại B: Là chỉ số các chất gây ô nhiễm ở ngưỡng cho phép áp dụng cho các loại nước thải công nghiệp đã qua xử lý, được xả vào những nguồn nước không dùng cho mục đích sinh hoạt, nhưng vẫn yêu cầu phải bảo vệ hệ sinh thái và môi trường.
Các thông số ô nhiễm và giới hạn cho phép
Dưới đây là bảng giá trị các thông số ô nhiễm làm cơ sở đánh giá tiêu chuẩn nước thải sau xử lý loại A và B có đạt chất lượng và độ an toàn hay không theo QCVN 40:2011/BTNMT:
| TT | Thông số | Đơn vị | Giá trị C (nồng độ tối đa cho phép) |
|---|---|---|---|
| A | |||
| 1 | Nhiệt độ | °C | 40 |
| 2 | pH | – | 6 – 9 |
| 3 | BOD5 (20oC) | mg/l | 30 |
| 4 | COD | mg/l | 75 |
| 5 | Tổng chất rắn lơ lửng (TSS) | mg/l | 50 |
| 6 | Amoni (tính theo N) | mg/l | 5 |
| 7 | Tổng Nitơ | mg/l | 20 |
| 8 | Tổng Photpho | mg/l | 4 |
| 9 | Tổng Coliforms | CFU/100ml | 3000 |
Lưu ý: Giá trị Coliforms trong bảng gốc có thể bị lỗi định dạng, ở đây đã điều chỉnh đơn vị sang CFU/100ml và giới hạn Type B hợp lý hơn so với Type A, thường là 10.000 CFU/100ml cho Type B và 3.000 CFU/100ml cho Type A theo nhiều tài liệu tham khảo khác của QCVN 40.
Cơ sở để phân loại nước thải sau xử lý
Để phân loại chất lượng nước xả, cần phải tiến hành kiểm định và phân tích chất lượng để xác định các thành phần chính. Sau đó, so sánh giá trị thực tế với các ngưỡng trong bảng trên và phân loại dựa theo các cơ sở sau:
- Giá trị các thông số ô nhiễm trong nước thải như pH, Nitơ, Coliform,… theo tiêu chuẩn của cột A thấp hơn của cột B. Lý do là nước thải loại A sẽ được cấp vào nguồn nước dùng cho mục đích sinh hoạt nên phải loại bỏ tối đa các nguy cơ gây ô nhiễm và mầm bệnh có hại cho sức khỏe con người.
- Nước thải đạt tiêu chuẩn nước thải sau xử lý loại B chỉ đáp ứng các chỉ số ở mức tối đa các loại chất gây ô nhiễm trong nước thải không dùng cho mục đích sinh hoạt.
Thông qua cơ sở trên, các cơ quan quản lý và doanh nghiệp có thể dễ dàng phân loại, kiểm soát và quản lý những hoạt động vận hành hệ thống xử lý nước thải, cũng như đánh giá xem nước thải đã đạt tiêu chuẩn nước thải sau xử lý theo quy định hay chưa.
Trạm xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn loại A trước khi xả thải, đảm bảo chất lượng nước ra môi trường.
Ứng dụng tiêu chuẩn nước thải sau xử lý trong thực tiễn Địa kỹ thuật Môi trường
Việc xác định khi nào áp dụng tiêu chuẩn nước thải sau xử lý loại A hay loại B phụ thuộc vào nguồn tiếp nhận nước xả thải sau khi được xử lý qua hệ thống.
- Áp dụng tiêu chuẩn loại A cho các loại nước thải công nghiệp sau khi xử lý được đưa về nguồn tiếp nhận có mục đích sử dụng cấp nước sinh hoạt, ví dụ như sông, hồ lớn cung cấp nước cho các nhà máy nước sạch.
- Áp dụng tiêu chuẩn loại B cho những loại nước thải công nghiệp sau khi xử lý được dẫn về nguồn tiếp nhận không có mục đích sử dụng cho sinh hoạt, chẳng hạn như sông, suối nhỏ, kênh, mương chỉ dùng cho tưới tiêu nông nghiệp hoặc mục đích công nghiệp khác.
Trong lĩnh vực Địa kỹ thuật môi trường, việc thiết kế, thi công và vận hành các công trình xử lý nước thải đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn này. Các dự án như bãi chôn lấp rác thải, hồ chứa nước thải công nghiệp hay hồ điều hòa trong các khu công nghiệp đều phải được xây dựng với các giải pháp chống thấm hiệu quả, sử dụng màng chống thấm HDPE chất lượng cao và công nghệ hàn nhựa tiên tiến để ngăn ngừa rò rỉ. Việc đảm bảo chất lượng thi công, bao gồm cả tiêu chuẩn nghiệm thu ép cọc cho nền móng công trình và tuân thủ TCVN 11322:2018 màng chống thấm HDPE thủy lợi cho vật liệu địa kỹ thuật, là yếu tố then chốt để hệ thống xử lý hoạt động bền vững và nước thải sau xử lý đạt chuẩn.
Bảng thông số QCVN 40:2011/BTNMT chi tiết về tiêu chuẩn nước thải sau xử lý loại A và B.
Kết luận
Việc nắm rõ và tuân thủ tiêu chuẩn nước thải sau xử lý theo QCVN 40:2011/BTNMT không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là yếu tố sống còn để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các dự án Địa kỹ thuật môi trường, từ thiết kế hệ thống xử lý, bãi chôn lấp cho đến hồ chứa nước thải, đều cần được triển khai với sự cẩn trọng tối đa, sử dụng vật liệu và công nghệ phù hợp để đảm bảo nước thải được xử lý đạt chuẩn trước khi xả ra môi trường.
Với kinh nghiệm chuyên sâu về màng chống thấm HDPE và máy hàn nhựa, “Bạt lót ao hồ” cam kết cung cấp các giải pháp và sản phẩm chất lượng cao, góp phần xây dựng các công trình xử lý chất thải an toàn, hiệu quả, đáp ứng mọi quy định về môi trường. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết về các giải pháp địa kỹ thuật môi trường tiên tiến, giúp doanh nghiệp của bạn tuân thủ các tiêu chuẩn nước thải sau xử lý và phát triển bền vững.
Tài liệu tham khảo
- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp (QCVN 40:2011/BTNMT).
- Thông tin về vi khuẩn Coliform trên Wikipedia: https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n_Coliform